پشت الاغ (قرآن)به درازگوش الاغ می‌گویند. ۱ - علت آفرینش الاغآفریده شدن الاغ، برای سوار شدن بر پشت آن و زیبایی زندگی است. «... والحمیر لترکبوها وزینة ویخلق ما لاتعلمون»؛ همچنین اسبها و استرها و الاغها را آفرید؛ تا بر آنها سوار شوید و زینت شما باشد، و چیزهایی می‌آفریند که نمیدانید. ۱.۱ - زینتبدیهى است زینت در اینجا باز یک مساءله تشریفاتى نیست و براى کسى که با محتواى تعلیمات قرآن آشنا است این مطلب روشن است ، بلکه یکنوع زینت است که اثر آن در زندگى اجتماعى ظاهر میگردد، براى پى بردن به این حقیقت کافى است است منظره و حال کسى که با پاى پیاده یک راه طولانى بیابانى را پیموده ، و خسته و کوفته و ناتوان به مقصد رسیده ، به طورى که تا مدتى هیچ کارى از او ساخته نیست و نشاطى در او دیده نمیشود، با منظره کسى مقایسه کنیم که بر یک مرکب را هوار سوار شده زودتر به مقصد رسیده نیروى خود را از دست نداده ، نشاط خود را کاملا حفظ کرده و آماده انجام هدفهاى خود و استفاده از وقت و نیروى خویش است ، آیا این زینت نیست ؟ در پایان آیه به مساءله مهمترى اشاره کرده و افکار را به وسائل نقلیه و مرکبهاى گوناگونى که در آینده در اختیار بشر قرار میگیرد و بهتر و خوبتر از این حیوانات مى تواند استفاده کند متوجه میسازد، و مى گوید خداوند چیزها (وسائل نقلیه دیگرى ) مى آفریند که شما نمیدانید (و یخلق ما لاتعلمون ). گرچه بعضى از مفسران پیشین این جمله را اشاره به حیواناتى گرفته اند که در آینده آفریده مى شود و رام بشر میگردد. ولى همانگونه که در تفسیر مراغی و تفسیر فی ظلال آمده است درک مفهوم این جمله براى ما که در عصر ماشین و وسائل و مرکبهاى سریع السیر زندگى میکنیم ، ساده و آسان است . و اگر ملاحظه میکنید که تعبیر به یخلق (مى آفریند) کرده است دلیلش واضح است ، زیرا کار انسان در این اختراعات در حقیقت چیزى جز جفت و جور کردن و به هم پیوستن نیست ، اساس آنها که مواد اصلى را تشکیل میدهد، تنها با آفرینش خداوندى است ، از این گذشته آن ابتکارى که بشر در طریق اختراع این وسائل به کار میبرد آن هم مولود استعدادى است که خدا به او داده است . ۱.۲ - خلقت چهارپایاناین جمله عطف است بر کلمه ((انعام )) در آیه قبلى ، و تقدیرش این است که : ((و الخیل و البغال و الحمیر خلقها لکم لترکبوها و زینة : اسبان و استران و خران را نیز براى شما خلق کرد، تا شما سوار شوید، و تا زینت شما باشند)) و این جمله اخیر مى فهماند که خلقت چهارپایان ارتباطى با منافع شما دارد، چون شما سوارشان مى شوید و آنها را زینت و جمال خود مى گیرید. ۲ - پانویس
۳ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۷، ص۲۲۲، برگرفته از مقاله «پشت الاغ». |